dinsdag 16 december 2008

Opinie: Brussel, bloggen en bestialiteiten II

Begin oktober vergeleek ik bloggen met bestialiteiten (“fijn voor sommigen, maar niet mijn kopje thee”). Na enkele maanden van proefondervindelijk vaststellen (het bloggen, niet de bestialiteiten), mijn eindoordeel.

Inleiding en slot terzijde gelaten was het mijn uitgangspunt om opinies en persoonlijke berichten (“vandaag heb ik spruitjes gegeten, ze waren erg lekker en ik heb ook een mooie film gezien”) te vermijden. Mijn visie over de nieuwe van Quentin Tarantino zal niemand immers een lor interesseren.

Een weinig gehoord verhaal brengen en mijn eigen nichemarkt aanboren was vanaf day one het uitgangspunt. Tot op zekere hoogte ben ik hier met mijn Brusselse microhistories ook in geslaagd. Hopelijk hebben de drie bezoekers (wat nog steeds meer is dan het kiezerspubliek van Vlaams Progressieven) genoten van de inhoud. Deze werd bewust tijdloos gehouden. Het blijft namelijk onzeker of ik deze blog in de toekomst nog frequent zal blijven updaten.

Dit medium heeft wel degelijk zijn nut, al zie ik het voor mezelf eerder als een middel om informatie mee te vergaren (van blogs van politici tot deze van New Yorkse barmeiden). Maar om hier nu zelf aan te beginnen, geen sprake van. Niet alleen ontbreekt het me aan narcisme, als journalist in de dop zijn mijn lettertjes het enige product dat ik aan te bieden heb. Deze zomaar voor niets op het net achterlaten is een beetje zoals een een bakker die zijn koffiekoeken gratis op straat gaat uitdelen.

zondag 7 december 2008

Universitaire brouwerij

Koekelberg, het Elisabethpark in de schaduw van de basiliek ligt er troosteloos bij. Langs kale bomen en dorre herfstblaadjes staat er aan de uitgang van het Simonisplein een surreële vesting met kantelen, glazen verbindingsgangen en een stenen brug als hoofdingang.


De voorbije kwarteeuw was het bouwwerk de thuisplaats van de Katholieke Universiteit Brussel (KUB). Toen deze kleine instelling zich in 2007 gedwongen zag tot samenwerking, ontstond met EHSAL, VLEKHO en HONIM de HUB (Hogeschool-Universiteit Brussel). Sindsdien fungeert de locatie als een van de campussen van de HUB en is de sfeer maar een grijze afspiegeling meer van wat het ooit was. Op het einde van de jaren zestig ontsprong de KUB (toen nog onder de vlag “UFSAL”: Universitaire Faculteiten Sint-Aloysius) als Nederlandstalige afsplitsing van de nog steeds bestaande Faculté Universitaire Saint-Louis aan de Kruidtuin.


In het eerste academiejaar (1969-1970) waren zo’n negentig studenten ingeschreven. De lessen gingen door in het Huis van de Notarissen aan het Madouplein. Als in het begin van de jaren zeventig het leerlingenaantal exponentieel toeneemt (toegegeven, ze blijven lachwekkend laag in vergelijking met de concurrentie) wordt uitgekeken naar een locatie om een nieuwe campus te bouwen. Zo gezegd, zo gedaan. Na wat omzwervingen en kleine vetes met het gemeentebestuur van Koekelberg kiezen ze ervoor om zich te huisvesten in de oude gebouwen van brouwerij Ixelberg.


Onder lekkende daken, regelmatig uitvallende centrale verwarming en lawaaierige ondergrondse werkzaamheden aan de metro, worden de opslagplaatsen leslokalen en vormen ze koelinstallaties om tot een auditorium. De volgende dertig jaar zou de kleine universiteit zich langzamerhand weten uit te breiden (met als grote verandering de afbraak van de brouwerij in 1981 en de bouw van de nog steeds bestaande campus).


De onderwijshervormingen en drang naar rationalisering van de middelen deden haar uiteindelijk de das om. Het water met de VUB bleek te diep waardoor de kans op een grote Brusselse instelling voorbij ging. Het resultaat was een gespleten hoger onderwijs in de hoofdstad. Leuven (in associatie met de HUB) en Gent (in alliantie met VUB-EHB) verdeelden de koek.

donderdag 27 november 2008

Panoramisch parkeren

17 april 1958, de twaalfde wereldtentoonstelling gaat van start in Brussel. In de hierop volgende maanden zakken nagenoeg 42 miljoen bezoekers af naar de Heizelvlakte. Expo ‘58 stond voor vrijheid en vooruitgang en niets symboliseerde dit beter dan het vervoermiddel waarmee heel wat mensen naar de tentoonstelling afzakten, de wagen. In de jaren vijftig en zestig zouden Brussel en de rest van het land aan sneltempo voorzien worden van nieuwe tunnels, parkings en autowegen.


Zo werd in de zomer van 1956 al een deel van de huidige E40 kust-Brussel in gebruik genomen en begon men met de aanleg van de noordelijke grote ring rond de hoofdstad. Ook de oude 19de-eeuwse boulevards rond de vijfhoek werden omgevormd tot een “petite ceinture” met meerdere rijvakken en tunnels onder de Troonstraat, Kruidtuin en Wetstraat. Tussen Simonis en het Sainteletteplein werd zelfs een tijdelijk viaduct gebouwd om de verkeersstroom op te vangen. Het bouwwerk diende te verdwijnen op het einde van 1958 maar bleef echter mooi op haar pootjes staan tot de ondertunneling van de Leopold II-laan voltooid was in... 1985 (de cijfertjes zaten initieel alvast goed, alleen klopte de volgorde niet helemaal).


De wagens raakten bijgevolg vlotjes in Brussel, maar daarmee was de kous niet af. De bestaande parkeerplaatsen konden onmogelijk deze toestroom aan en zo werd in 1957, onder andere, “Parking 58” gebouwd. In het centrum van de stad, op de hoek van de Bisschopstraat en de Zwarte Lievevrouwstraat, ontstond een mastodont van een garagecomplex met meer dan tien verdiepingen parkeerplezier.


De betere Brusselaar zal deze locatie (naast de parkings “Schildknaap” en “Centrum” aan respectievelijk het Muntplein en de Inno) ongetwijfeld kennen. Er is nagenoeg geen controle aan de ingang waardoor u vrij bent om er rond te dolen tot in de hoogste etage, alwaar u een prachtig 360° panoramisch zicht op Brussel hebt.

Kortgeleden gebruikte de kunstenaar Emmanuel Lambion parking 58 overigens voor zijn utopisch plan “Park 58”. In deze denkoefening stelde hij voor om de bovenste parkeerplaatsen te schrappen en het dak op te waarderen tot een skypark with a view. Van een landmark gesproken.

donderdag 20 november 2008

De crypte van de kathedraal

Sint-Goedele (een adellijke kloosterlinge uit de achtste eeuw) en Sint-Michiel (de aartsengel en tevens patroonheilige van Brussel) delen samen de enige kathedraal die de hoofdstad rijk is.


We keren terug naar de tiende eeuw. Balderik, de Graaf van Leuven, geeft de opdracht om de relieken van Gudula onder te brengen in de kleine Sint-Michielskerk vlakbij de Koudenberg. Op dat ogenblik is er nog geen sprake van een majestueus bouwwerk, het is integendeel een klein Romaans kerkje in ruwe steen. Als Hendrik I, de hertog van Brabant, in het begin van de 13de eeuw beslist om te beginnen aan de bouw van de gotische Sint-Michielskerk zoals we ze nu kennen, wordt er echter voor geopteerd om deze te bouwen bovenop de funderingen van de Romaanse constructie.


Bij de voorbereidende werkzaamheden van de ondergrondse noord-zuid-treinverbinding in het begin van de 20ste eeuw, stoot men weer op deze reeds lang vergeten overblijfselen. Tijdens de restauratiewerken van 1983-1989 wordt zelfs beslist om ook de Romaanse crypte volledig bloot te leggen en toegankelijk te maken voor het publiek. Zo kan u nu, zo’n 2 meter onder de bestaande kathedraal, de oude fundamenten gaan bewonderen.


Ook bovengronds is een poging ondernomen om de vroegere afmetingen een beetje te visualiseren. Als u goed oplet, ziet u doorheen de Sint-Goedele immers een lichtere tegelkleur afbakenen waar de oude Romaanse kerk heeft gestaan.

donderdag 13 november 2008

De nucleaire schuilkelder van Albert & Yves

Excuseer? Jawel, zowel onze vorst als onze premier delen een aanzienlijke bunker met elkaar. Tussen het Koninklijk Paleis en het Federaal Parlement strekken er zich onder het Warandepark immers een reeks tunnels en kamers uit waar Dutroux het water van in de mond zou krijgen.


We zijn in de tweede helft van de jaren zestig. De koude oorlog doet de angst in de geesten toenemen en het gevaar uit de Sovjet-Unie lijkt reëel. Zo reëel zelfs dat men in 1966 overgaat tot de bouw van een zwaar beveiligde atoomschuilkelder onder het Warandepark. Een integraal complex, met een eigen elektriciteitsnet en faciliteiten die onze bewindslieden moeten beschermen tegen een nucleaire aanval, wordt aangelegd.


Hoewel de economische malaise van de jaren zeventig het vroegtijdig einde inluidt van het uitzonderlijke bouwwerk, staat het er nu nog steeds. Toch kan Leterme er voorlopig geen communautaire onderhandelingen gaan voeren. Na dertig desolate jaren heeft de natuur het er langzaamaan weer overgenomen van de mens... De Brusselse knaagdieren en spinnen zitten alvast veilig voor een nucleaire aanval van een schurkenstaat.

donderdag 6 november 2008

Geheime gangen onder de VUB

Hoewel al in het begin van de jaren dertig van start werd gegaan met de eerste Nederlandstalige colleges op de ULB zou het tot in 1969 duren vooraleer de VUB officieel op eigen benen stond. Na de UCL/KUL-ontdubbeling in Leuven, waar de Franstaligen richting Louvain-La-Neuve trokken, ontstond er ook een fysieke splitsing in Brussel. Op de uitgebreide militaire oefenpleinen in Etterbeek gingen zowel de VUB (aan de noordoostelijke zijde) en de ULB (zuidkant) los van elkaar van start met de bouw van hun nieuwe campussen.


Reeds bij de eerste voorbereidende werkzaamheden werd het idee opgevat om een ondergronds tunnelnetwerk in U-vorm van het rectoraatsgebouw (de befaamde ‘sigaar’) onder het hele domein door naar het sportcentrum te laten lopen. Zo gezegd, zo gedaan. Op deze manier ontstond een kilometerlang gangenstelsel van zo’n 2 meter breed en 4 meter hoog dat alle gebouwen en studentenkoten met elkaar verbond en aansloot op het water, verwarmings, elektriciteits -en telefoonnetwerk.


Vooraleer u met uw zaklamp naar onze associatiecollega’s in Etterbeek trekt voor een spannende wandeling... hun mysterieuze tunnels liggen achter slot en grendel. Over een bron van de eeuwige jeugd onder de bloemfontein nabij onze campus heb ik vooralsnog weinig teruggevonden.

donderdag 30 oktober 2008

Spoken in de metro

In de Londense Underground spoorden al treintjes tussen Paddington en Farringdon vanaf 1863. Parijs kreeg zo’n veertig jaar later als één van de eersten op het vasteland een volwaardige ondergrondse “ligne 1”. En Brussel? Daar begon men te contempleren over mollenpijpen in het begin van de jaren zestig.


Dit impliceerde echter niet dat men het kleinschalig wou aanpakken. Integendeel, er viel wat goed te maken. Om een snelle en makkelijke implementering te bespoedigen opteerde mobiliteitsminister Bertrand er voor om in de beginperiode pré-metrolijnen aan te leggen en stelselmatig uit te breiden. Deze ondergrondse tramsporen dienden vervolgens op termijn te evolueren naar een volwaardig metronetwerk. In 1969 werd het eerste stukje van verbinding 1 tussen Schuman en De Brouckère in gebruik genomen. Een jaar later volgde een tweede tussen Madou en Naamsepoort.


Toch werd al gauw duidelijk dat de oorspronkelijke plannen (die het op termijn over niet minder dan 5 metrolijnen hadden) wat hoog gegrepen waren. De volgende decennia eindigden bijgevolg een handvol dure projecten in de koelkast. Dit had zijn gevolgen. Enkele eerdere werkzaamheden werden op deze manier immers volstrekt overbodig.


Zo staat er tussen Ribaucourt en Yzer, net onder het zeekanaal Brussel-Schelde, nog steeds een in ruwbouw afgewerkt spookstation Sainctelette te wachten op een eerste passagier.

Ook aan de Kruidtuin kan u de ghostbuster in uzelf loslaten.
Aandachtige bezoekers zal het misschien zijn opgevallen dat de odyssee naar de sporen er wel erg lang duurt. U moet immers drie verdiepingen afdalen om uiteindelijk de sporen te bereiken. Op tussenniveau -2 staat er achter de muren en stalen deuren namelijk nog een fantoomstation klaar voor gebruik. Over de lijn onder de Koningsstraat waar ze ooit hoorde op aan te sluiten is er ondertussen geen sprake meer.

woensdag 22 oktober 2008

Desolaat kuieren

Begin jaren zeventig. The sky is, nog heel even, the limit. Het gewaagde plan wordt geopperd om een supersnelweg aan te leggen tussen hartje Antwerpen en centrum Brussel. Twee grootsteden op amper twintig minuten autorijden van elkaar, het spreekt tot de verbeelding.


Naarmate de eerste gevolgen van de oliecrisis merkbaar worden, opteert men er echter voor om enkele delen van het megalomane project weer in de kast te stoppen. De E19 krijgt weliswaar haar voltooiing maar mondt uiteindelijk uit op de buitenring rond de hoofdstad.

Initieel hoorde de autostrade tussen Antwerpen en Brussel hier niet te eindigen. Hij zou integendeel over de E40 gelift worden en pal door Schaarbeek aansluiting krijgen op de toen nog grotendeels te ontwikkelen Noordwijk. Bij het ter grave dragen van het plan in 1975 stonden er bijgevolg al enkele volledig afgewerkte bruggen en een snelweg van een kilometer lang te wachten op Godot. Dertig jaar na datum ligt het project ter waarde van nagenoeg een miljard oude Belgische ducaten er nog steeds desolaat bij.


Alvast nog voor heel even... De overheid heeft na een lange winterslaap eindelijk plannen met haar oude investering. Het idee bestaat er immers uit om tegen 2012 de bestaande infrastructuur om te vormen tot een “nieuw” afrittencomplex voor de luchthaven van Zaventem. Tot dan kan u er dagelijks gaan genieten van uw autoloze zondag.

donderdag 16 oktober 2008

Swastika’s op het justitiepaleis

Nee, geen vandalen. Noch was architect Joseph Poelaert een ongeveinsde nazi. Hoe kon het ook, de arme man stierf immers in 1879 en zijn levenswerk werd pas vier jaar later afgewerkt. Tenzij het een sterk staaltje vooruitziendheid van de Skieven Architect betrof, hebben de gehakenkruisde zuilen bijgevolg een andere oorsprong.

Adolf, Heinrich en zijn vriendjes maakten zo’n veertig jaar na Poelaert de swastika tot het symbool van hun Duitsland maar vonden hiermee niets nieuws uit... ze eigenden zich integendeel een stukje geschiedenis toe. Doorheen de voorbije 3000 jaar is het hakenkruis namelijk in verschillende vormen en met uiteenlopende betekenissen opgedoken over heel de wereld. Meestal zijn de connotaties positief en drukken ze leven, sterkte, voorspoed en geluk uit. In de periode waarin Poelaert het Justitiepaleis uittekende was dit niet anders en pakweg Hindoes en Boeddhisten beschouwen het nog steeds als een krachtig spiritueel symbool.

Momenteel kan u de hakenkruizen combineren met, onder andere, Panamarenko. Binnen het kader van “Corpus Delicti” fungeert het imposante justitiepaleis nog tot 21 november als museum voor hedendaagse kunst.

dinsdag 7 oktober 2008

Opinie: Brussel, bloggen & bestialiteiten

Toegegeven, het online projectje waar u zich momenteel op bevindt kwam tot stand onder enige dwang. “Praktisch en experimenterend te werk gaan aan de hand van een weblog”, zo luidde het uitgangspunt van deze opdracht voor het college Digitale Media.

De snelheid en interactiviteit van het web overtuigden me reeds meer dan tien jaar geleden toen de eerste modem in het ouderlijk huis geïnstalleerd werd. Maar die blogs... daar heb ik het nooit warm van gekregen. Niet alleen is de zoektocht naar enkele parels in een zee van slijm uitermate intensief, ook het zelf onderhouden van een is me wat te narcistisch. Het maakt bloggen een beetje zoals bestialiteiten... fijn voor sommigen (en ik vel geen oordeel), maar verre van “my cup of tea”.

Zijn dit voorbarige conclusies met de kans op een self-fulfilling prophecy als gevolg? Ik zal in ieder geval mijn uiterste best doen om met een schone lei te herbeginnen. Wie weet raak ik de volgende weken helemaal overtuigd. Enkel dwazen veranderen immers nooit van mening. Waar het schip binnen enkele maanden strandt zien we wel. Wat u, waarde lezer op de Helicon, ondertussen zoal mag verwachten, zijn actuele microhistories van onze Europese hoofdstad. Hoe dit praktisch gezien zal ingevuld worden, dat is voor binnenkort.

W.